Het menselijke brein is niet alleen een van de meest belangrijke organen in het lichaam, maar ook de meest complexe. Het is een orgaan van 1.5 kilo dat alle functionaliteiten van het lichaam beheert. Het interpreteert informatie van de buitenwereld en is verantwoordelijk voor creativiteit, emotie, het geheugen en veel meer.
De hersenen ontvangen informatie via vijf zintuigen: zien, voelen, ruiken, proeven en horen – vaak meerdere tegelijkertijd. Het verwerkt de berichten op een manier waardoor het betekenis heeft voor ons en kan deze informatie opslaan in ons geheugen. De hersenen beheren onze gedachten, geheugen en spraak, de bewegingen van onze armen en benen en de functies van veel organen in ons lichaam. Lees hieronder meer over de samenstelling en werking van ons brein.
De hersenen zijn deel van het centrale zenuwstelsel (CZS), samen met het ruggenmerg.
Verschillende delen van de hersenen
De hersenen bestaan uit drie delen, de grote hersenen, de kleine hersenen en de hersenstam.
De grote hersenen
Zoals de naam zegt is dit het grootste deel van de hersenen. Dit deel van de hersenen is ook wel bekend als het cerebrum. Het bestaat uit twee hemisferen: de linkerhelft en de rechterhelft. Functies van de grote hersenen zijn onder andere: het initiëren van bewegingen, de coördinatie van bewegingen, temperatuur, voelen, zien, horen, beoordelen, redenering, probleemoplossen, emoties en leren.
De kleine hersenen
Ook wel bekend als het cerebellum. Dit ligt aan de achterkant van de schedel, onder de grote hersenen en achter de herstenstam. De functies van de kleine hersenen zijn het coördineren van spierbewegingen, behouden van postuur en balans.
De hersenstam
Oftewel truncus encephali. De hersenstam is gelocaliseerd in het midden en bestaat uit de medulla, pons en middenhersenen. De functies van dit deel zijn onder andere: beweging van de mond en ogen, het versturen van zintuigelijke berichten, ademhaling, bewustzijn, hartfunctie, onvrijwillige bewegingen, niezen, hoesten, overgeven en slikken.
Met de kortingscode NootropicNL ontvang je 15% op alle natuurlijke supplementen voor concentratie, een betere stemming of energie.
De kenmerken van hersenkwabben
Elk deel van de hersenen bestaan uit vier grote kwabben: de frontale, pariëtale, occipitale en temporale kwab. Hieronder leggen we uit waar ze gepositioneerd zijn en wat de verschillende functies van de kwabben zijn.
De frontale kwab
De frontale kwab ligt aan de voorkant van de hersenen en is verantwoordelijk voor redenering, motoriek, cognitieve processen en taal en spreken.
In het meest achtergelegen deel van de frontale kwab ligt de motorische schors. Deze ontvangt informatie van verschillende kwabben en gebruikt dit om lichamelijke bewegingen uit te voeren
De pariëtale kwab
Deze is gelocaliseerd in het midden van de hersenen en is verantwoordelijk voor het verwerken van informatie zoals druk, gevoel en pijn. Een deel ook wel bekend als de somatosensorische cortex bevindt zich in deze kwab en is essentieel voor het verwerken van het gevoel van het lichaam.
De occipitale kwab
Deze kwab ligt in de achterkant van de hersenen en is verantwoordelijk voor het verwerken van visuele stimulans en informatie. De primaire visuele cortex, wat informatie ontvangt en verwerkt van de netvliezen van de ogen, bevindt zich in de occipitale kwab.
De temporale kwab
Deze kwab is gelegen in de onderkant van de hersenen. Een deel van deze kwab is de auditieve cortex, ook wel bekend als de gehoorschors. De auditieve cortex is belangrijk voor het verwerken van geluiden en ook de spraak (taal) die we horen.
Een ander deel in de temporale kwab is de hippocampus – of het zeepaardje. De hippocampus verwerkt nieuwe herinnering en is ook verantwoordelijk voor het leervermogen en emoties.
De hersenstam nader bekeken
De kleine hersenen en ruggengraat worden verbonden met de grote hersenen en tussenhersenen door de hersenstam. De hersenstam bestaat uit de verlengde merg (medulla), de pons (brug) en de middenhersenen (mesencephalon).
Middenhersenen
De middenhersenen worden vaak gezien als het kleinste deel van de hersenen. Het functioneert als een soort verbindstation voor auditieve en visuele informatie. De middenhersenen beheert veel belangrijke functies zoals de visuele en auditieve systemen, maar ook de oogbewegingen.
Verlengde merg
De verlengde merg zit precies boven de ruggengraat en is het onderste deel van de hersenstam. Het beheert verschillende functies zoals het hartritme, ademhaling en bloeddruk. functioneert als een soort verbindstation voor auditieve en visuele informatie. De middenhersenen beheert veel belangrijke functies zoals de visuele en auditieve systemen, maar ook de oogbewegingen.
Pons
De pons verbindt de hersenschors naar de verlengde merg en de kleine hersenen. Dit stukje beheert belangrijke functies zoals het stimuleren van ademhaling en het beheren van de slaapcyclus.
De cellen van de hersenen
De twee meest voorkomende celtypen in de hersenen zijn zenuwcellen (ook wel bekend als neuronen) en gliacellen. Zenuwcellen zijn cellen die gespecialiseerd zijn in het overbrengen van informatie naar andere zenuwcellen. De gliacellen zijn gespecialiseerd in het verzorgen van de zenuwcellen. Voor een lange tijd dachten wetenschappers dat er voor elke neuroon ongeveer tien gliacellen zijn. Echter is er in een onderzoek in 2009 gebleken dat de verhouding een-op-een is. Van zowel zenuwcellen als gliacellen zijn er veel verschillende soorten. Elke soort heeft zijn eigen functies.
Verschillende soorten hersenzenuwen
Er zijn twaalf paar hersenzenuwen. Een deel hiervan is sensorisch, een deel motorisch en een deel is van het gemengde type. Hieronder beschrijven we alle twaalf de hersenzenuwen met naam, functies en type.
Naam | Functie | Type |
|---|---|---|
I. Olfactorius | Reuk | Sensorisch |
II. Opticus | Zicht | Sensorisch |
III. Oculomotorius | Oogbeweging. Pupillen | Motorisch |
IV. Trochlearis | Oogbeweging | Motorisch |
V. Trigeminus | Gevoel gezicht | Gemengd |
VI. Abducens | Oogbeweging | Motorisch |
VII. Facialis | Gezichtsmimiek, smaak | Gemengd |
VIII. Vestibulocochlearis | Gehoor, balans | Sensorisch |
IX. Glossopharyngeus | Smaak, slikken | Gemengd |
X. Vagus | Hartritme, spijsvertering | Motorisch |
XI. Accesorius | Hoofdbeweging | Motorisch |
XII. Hypoglossus | Tongbeweging | Motorisch |
Verschillende soorten gliacellen
Er zijn verschillende types gliacellen, waaronder astrocyten, oligodendrocyten en microglia. Iedere type is gespecialiseerd in een bepaalde functie. Hieronder beschrijven we de meest belangrijke gliacellen en hun functies.
Microglia
Dit zijn de immuuncellen van de hersenen en beschermen dit tegen letsels en ziektes. De microglia detecteren of er iets fout gaat en initieren een reactie dat de giffen en de dode cellen verwijderen. Echter is de situatie anders als het gaat om neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer. Er is bewijs dat de microglia in deze situatie hyperactief wordt, waardoor er neuro-inflammatie ontstaat. Dit kan leiden tot het opbouwen van schadelijke eiwitten zoals neurofibrillaire tangles en bèta-amyloïde plaques, kenmerkend voor de ziekte van Alzheimer.
Recentelijke onderzoeken tonen aan dat microglia ook een rol speelt in de ontwikkeling van de hersenen. Normaliter worden er veel meer synapsen gecreëerd dan nodig. En alleen de sterkste en meest belangrijke synapsen overleven, de rest wordt vernietigd. Microglia ondersteunen dit proces door de onnodige synapsen weg te snoeien.
Astrocyten
Astrocyten zijn stervormige cellen die de chemische omgeving van de neuronen beheren. Dit doen ze door de hoeveelheid neurotransmitters te reguleren (door te verwijderen en/of produceren) rondom de synapsen. Daarnaast regelen ze ook de ionenconcentratie en bieden ze metabole ondersteuning.
Een actueel onderzoek toont aan dat astrocyten moduleren hoe de neuronenen communiceren. De astrocyten hebben het vermogen de waarden van de neurotransmitters aan te voelen in synapsen. Vervolgens reageren ze door moleculen vrij te laten die direct de neuronale activiteit beïnvloeden. Astrocyten worden als steeds belangrijker gezien in het bewerken van synapsen.
Oligodendrocyten
Oligodendrocyten leveren steun aan de axonen van de zenuwcellen in het centrale zenuwstelsel. Ze vormen een vette substantie genaamd myeline. Myeline omwikkelt en isoleert vervolgens de axonen van de zenuwcellen. Functioneel is het te vergelijken als de isolatielagen in stroomkabels. De laag van myeline (myelineschede) maakt het mogelijk voor elektrische signalen om sneller te verplaatsen. De myelineschede is ook wel bekend als de witte stof van de hersenen. De bekende ziekte multiple sclerose (MS) wordt veroorzaakt door aantasting van de myelineschede.